Φανταστείτε το εξής σενάριο: είστε κάτοικος ενός μικρού χωριού στην Αφρική. Ποιες είναι οι συνθήκες διαβίωσής σας; Έχετε πόσιμο νερό; Και αν ναι, είναι αμφισβητήσιμη η ποιότητα του νερού; Και ακόμα κι αν έχετε πόσιμο νερό, είναι εύκολα προσβάσιμο σε κοντινή απόσταση ή πρέπει να περπατήσετε για μεγάλη απόσταση μόνο και μόνο για να φτάσετε σε μια πηγή νερού; Είναι το σπίτι σας ασφαλές από περιβαλλοντικούς κινδύνους, για παράδειγμα από ισχυρούς ανέμους; Έχετε ρεύμα; Πώς μαγειρεύετε ένα γεύμα;
Τώρα φανταστείτε να ζείτε σε μια μητρόπολη όπως το Λονδίνο. Ποιες είναι οι συνθήκες διαβίωσής σας; Έχετε πόσιμο νερό; Και αν ναι, είναι αμφισβητήσιμη η ποιότητα του νερού; Και ακόμα κι αν έχετε πόσιμο νερό, είναι εύκολα προσβάσιμο σε κοντινή απόσταση ή πρέπει να περπατήσετε για μεγάλη απόσταση μόνο και μόνο για να φτάσετε σε μια πηγή νερού; Είναι το σπίτι σας ασφαλές από περιβαλλοντικούς κινδύνους, για παράδειγμα από ισχυρούς ανέμους; Έχετε ρεύμα; Πώς μαγειρεύετε ένα γεύμα;
Αυτό που αποκαλύπτουν αυτά τα δύο διαφορετικά σενάρια είναι διαφορετικές συνθήκες διαβίωσης με βάση διαφορετικές χώρες. Το ίδιο άτομο σε διαφορετική χώρα θα βιώσει τη ζωή με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Σύμφωνα με το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών [1], η ισότητα μεταξύ των γενεών «ασχολείται με την ισότητα μεταξύ των ανθρώπων της ίδιας γενιάς και στοχεύει στη διασφάλιση της δικαιοσύνης μεταξύ των ανθρώπινων όντων που ζουν σήμερα». Μια άλλη άποψη υποδηλώνει ότι η ισότητα μεταξύ των γενεών προσπαθεί να οικοδομήσει τη γέφυρα μεταξύ φτωχών και πλουσίων εθνών. Οι ηθικές συνέπειες της ισότητας μεταξύ των γενεών έγκεινται στην άδικη κατανομή των πόρων της Γης. Ταυτόχρονα, τα έθνη που είναι γεωγραφικά και οικονομικά πιο ευάλωτα, είναι τα ίδια έθνη που είναι ανίσχυρα ενάντια στην κλιματική αλλαγή [2]. Το γεγονός ότι αυτά τα ίδια έθνη πρόκειται να βιώσουν την κλιματική αλλαγή με πιο καταστροφικό τρόπο, παρόλο που δεν έχουν συμβάλει τόσο στο πρόβλημα, δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερη κλιματική αδικία.
«Η κλιματική αλλαγή συμβαίνει τώρα και σε όλους μας. Καμία χώρα ή κοινότητα δεν έχει ανοσία και, όπως συμβαίνει πάντα, οι φτωχοί και οι ευάλωτοι είναι οι πρώτοι που υποφέρουν και πλήττονται περισσότερο».
Αντόνιο Γκουτέρες (Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ)
Τώρα σκεφτείτε το ακόλουθο σενάριο: φανταστείτε ότι έχετε τουλάχιστον ένα παιδί. Εάν είστε γονιός, αυτό θα είναι ευκολότερο. Τώρα σκεφτείτε όλους τους (γνωστούς και άγνωστους) τρόπους με τους οποίους υποβαθμίζεται η ποιότητα του περιβάλλοντος: από ατμοσφαιρική ρύπανση [3], από ρύπανση των υδάτων [4] και του εδάφους [5], τις όλο και αυξανόμενες θερμοκρασίες, τα συχνότερα και πιο έντονα ακραία καιρικά φαινόμενα [6] , την απώλεια βιοποικιλότητας [7], την κλιματική αλλαγή [8], την φθίνουσα ποιότητα πόσιμου νερού [9], κ.λπ. Το παιδί σας (υποθετικό ή όχι) πρόκειται να ζήσει σε χειρότερο περιβάλλον από ό,τι εσείς (όχι υποθετικά). Το γεγονός ότι οι γενιές μας έχουν κληρονομήσει έναν καλύτερο πλανήτη από αυτόν που αφήνουμε στις μελλοντικές γενιές συνιστά ανισότητα μεταξύ των γενεών. Ο ορισμός της διαγενεακής ισότητας σύμφωνα με το λεξικό της Οξφόρδης έγκειται στην «αρχή ότι η παρούσα γενιά πρέπει να παραχωρήσει στις μελλοντικές γενιές αρκετούς φυσικούς πόρους και επαρκή περιβαλλοντική ποιότητα ώστε να μπορούν (οι μελλοντικές γενιές) να απολαμβάνουν τουλάχιστον μια συγκρίσιμη ποιότητα ζωής και να κληρονομήσουν μια υγιή και βιώσιμη περιβαλλοντική κληρονομιά». Ένα απλό παράδειγμα διαγενεακής ισότητας είναι αυτό των ορυκτών καυσίμων: οι παλαιότερες γενιές επωφελούνται από την καύση ορυκτών καυσίμων, αφήνοντας τις νεότερες γενιές να αντιμετωπίσουν τις μελλοντικές συνέπειες αυτής της επιλογής.
Με απλά λόγια, η ενδογενεακή ισότητα συνεπάγεται ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν ίσα δικαιώματα στους πόρους του πλανήτη ανεξάρτητα από το πού ζουν (δηλαδή μεταξύ των πλουσίων και των φτωχών χωρών της σημερινής γενιάς). Η διαγενεακή ισότητα σημαίνει ότι χρειάζεται να αφήσουμε τον πλανήτη σε καλύτερη κατάσταση για τα σημερινά παιδιά και τις μελλοντικές γενιές (δηλαδή μεταξύ των σημερινών και των μελλοντικών ανθρώπων).
Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι… Ζούμε την καθημερινότητά μας με τρόπο που ωφελεί ή βλάπτει τον πλανήτη; Έχουμε καθήκοντα απέναντι στις επόμενες γενιές; Γιατί ή γιατί όχι? Πόσο πολύ εκτιμούμε την ευημερία και την ποιότητα ζωής των παιδιών και των εγγονιών μας; Πόση φύση οφείλουμε στις επόμενες γενιές;
«Δεν μπορείς να περάσεις ούτε μια μέρα χωρίς να έχει αντίκτυπο στον κόσμο γύρω του. Αυτό που κάνεις, κάνει τη διαφορά και πρέπει να αποφασίσεις τι είδους διαφορά θέλεις να κάνεις».
Τζέιν Γκούντολ
Πηγές
[1] https://leap.unep.org/knowledge/glossary/intragenerational-equity
[2] Gordon, R. (2007). Climate change and the poorest nations: Further reflections on global inequality. U. Colo. L. Rev., 78, 1559.
[3] Clay, K., Muller, N. Z., & Wang, X. (2021). Recent increases in air pollution: evidence and implications for mortality. Review of Environmental Economics and Policy, 15(1), 154-162.
[4] Zamora-Ledezma, C., Negrete-Bolagay, D., Figueroa, F., Zamora-Ledezma, E., Ni, M., Alexis, F., & Guerrero, V. H. (2021). Heavy metal water pollution: A fresh look about hazards, novel and conventional remediation methods. Environmental Technology & Innovation, 22, 101504.
[5] Khan, S., Naushad, M., Lima, E. C., Zhang, S., Shaheen, S. M., & Rinklebe, J. (2021). Global soil pollution by toxic elements: Current status and future perspectives on the risk assessment and remediation strategies–A review. Journal of Hazardous Materials, 417, 126039.
[6] Alimonti, G., Mariani, L., Prodi, F., & Ricci, R. A. (2022). A critical assessment of extreme events trends in times of global warming. The European Physical Journal Plus, 137(1), 1-20.
[7] Habibullah, M. S., Din, B. H., Tan, S. H., & Zahid, H. (2022). Impact of climate change on biodiversity loss: global evidence. Environmental Science and Pollution Research, 29(1), 1073-1086.
[8] Masson-Delmotte, V., Zhai, P., Pirani, A., Connors, S. L., Péan, C., Berger, S., … & Zhou, B. (2021). Climate change 2021: the physical science basis. Contribution of working group I to the sixth assessment report of the intergovernmental panel on climate change, 2.
[9] Mian, H. R., Hu, G., Hewage, K., Rodriguez, M. J., & Sadiq, R. (2021). Drinking water quality assessment in distribution networks: A water footprint approach. Science of The Total Environment, 775, 145844.